In 2002 ontwikkelde Abrona een gedurfd plan voor de herinrichting van het instellingsterrein Sterrenberg in Huis ter Heide. Ruim tien jaar later werden de verouderde zorgpaviljoens gesloopt om, onder het mom van omgekeerde integratie, plaats te maken voor 468 woningen en zeven zorggebouwen met in totaal circa 250 zorgplaatsen. Daarmee werd Sterrenberg een woonwijk waar mensen met en zonder beperking gezamenlijk wonen.
Oorspronkelijk was Sterrenberg een klassieke woonlocatie: in een bosrijke omgeving en afgezonderd van de samenleving. Toen gold nog het principe dat nieuwe bewoners twee maanden lang geen contact mochten hebben met hun familie of vrienden. Dat was bedoeld om de onthechting te bevorderen, maar dat kunnen we ons nu niet meer voorstellen.
Meedoen
Er ontstonden in de zeventiger jaren van de vorige eeuw nieuwe inzichten. Er kwam beleid gericht op integratie. Mensen met een beperking gingen meer doen in de samenleving. Dat leidde tot een uitstroom naar kleinschaliger locaties in lokale samenlevingen (in o.a. Zeist, Soesterberg, Maarssenbroek). Voor de mensen die achterbleven op de locatie Sterrenberg, werd een plan ontwikkeld dat de naam “omgekeerde integratie” kreeg. Uitgangspunt daarbij is dat mensen met en zonder een beperking in dezelfde wijk wonen. Vanuit dat idee ging de bouw van start. In 2009 werden de eerste woningen voor mensen met een beperking opgeleverd. In 2010 de eerste woningen voor mensen zonder beperking. Uiteindelijk werden de laatste geplande woningen in de wijk in 2020 opgeleverd.
Samen zorgen
Belangrijke doelstelling van deze samengestelde woonwijk is dat er een ongedwongen verbinding zou ontstaan. In de wijkvisie van de bewonersvereniging Sterrenberg staat dit als volgt omschreven: “Samen zorgen we voor een groene, veilige en schone wijk, waar wij zorgen voor elkaar en naar elkaar omkijken. We geloven dat verschillen versterkend en verbindend kunnen zijn.”
Spelbrekers
Gezamenlijke activiteiten als burendagen, clean-up-days, Koningsdag, bingo, Sint- Maarten en Sinterklaas, zorgden voor verbinding. Maar langzaam verdween die verbinding. Door corona konden buurtbewoners elkaar lange tijd niet zien of spreken. Petra Esveldt - Van Ruler, Adviseur Vrije Tijd bij Abrona: “Corona was absoluut geen leuke tijd. Het zorgde ervoor dat het onderlinge contact minimaal was. Daarna konden we eigenlijk weer van vooraf aan beginnen. Dat hebben we ook gedaan, want het is en blijft een prachtige wijk waar mensen elkaar ook echt willen ontmoeten.”
Verwateren
Bart Wolters is inmiddels ruim drie jaar bestuursvoorzitter van de bewonersvereniging. Hij is het met Petra eens. “Sterrenberg is nog steeds een bijzondere, gewone woonwijk. Een plek voor het normale leven. Maar, mensen die hier nieuw komen wonen, zijn zich er steeds minder van bewust dat ze in een wijk wonen met een zorgorganisatie als buren. Ondanks allerlei activiteiten zie je dat de verbinding minder wordt. Het is allemaal een beetje aan het verwateren. Ook de animo bij bewoners om een actieve rol te spelen in de buurtvereniging neemt af. Ik zou het jammer vinden als de bewonersvereniging hierdoor zou verdwijnen, want het blijft mooi om in gezamenlijkheid aan het succes van deze wijk te werken. Een locatie waar buren elkaar daadwerkelijk kunnen ontmoeten, staat daarom hoog op ons verlanglijstje.”
Goede buren
De bewonersvereniging is in gesprek met Abrona over een nieuwe impuls. Zorgmanager Ton van Gils die namens Abrona in het bestuur van de bewonersvereniging zit, vertelt: “Het bewustzijn bij mensen zonder beperking dat zij in een bijzondere wijk wonen met mensen met beperking, is inderdaad voor een deel verdwenen. Verbinding, contact en gerichte communicatie zijn nodig om elkaar letterlijk weer beter te kunnen vinden. Hoe ben en blijf je goede buren van elkaar? Dat is de gezamenlijke opdracht waar we nu aan werken.”
Ongedwongen
Harm Beishuizen was vanaf het prille begin betrokken bij dit project. Al snel kreeg hij de rol van wijkcoach. Hij was de verbindende schakel tussen nieuwe bewoners van de wijk Sterrenberg en de medewerkers en cliënten van Abrona. Inmiddels is Beishuizen met pensioen na ruim 44 jaar voor Abrona te hebben gewerkt. Toch praat hij nog steeds met enthousiasme over zijn werkzame leven. “Sterrenberg is destijds een goed initiatief geweest om mensen met en zonder een beperking zonder enige vorm van dwang kennis met elkaar te laten maken. Hoewel velen dat soms best spannend vonden, is dat proces toch zonder al te grote conflicten en spanningen verlopen. Het zal in de komende jaren wel de nodige inspanningen kosten om dit vast te houden en uit te bouwen. Wat ik de grootste winst van deze wijk vind? Er zijn al veel kinderen in deze wijk geboren. Zij groeien allemaal op in een wijk waar ook mensen met een beperking wonen. Voor hen wordt dat een normaal gegeven en dat is pure winst in deze gemêleerde samenlevingsvorm. Dat hadden we ook bij het plan voor de omgekeerde integratie als doel voor ogen en daar mogen we best trots op zijn.”