‘Gezond ouder worden door onderzoek doen we samen’

22 november 2024

Hoe zorgen we ervoor dat mensen met een verstandelijke beperking gezond ouder worden? Wetenschappelijk onderzoek speelt daarbij een belangrijke rol. De academische werkplaats GOUD zet zich in om de zorg en gezondheid voor deze groep te verbeteren. Toke Piket (bestuurder van Abrona) en Stijn Weterings (fysiotherapeut en implementatiecoach) leggen uit waarom onderzoek hard nodig is: “Dankzij onderzoek kunnen we alerter zijn in de dagelijkse zorg.” 

GOUD is een samenwerking tussen Erasmus MC en de zorgorganisaties Abrona, Amarant en Ipse de Bruggen. Samen doen ze al 15 jaar wetenschappelijk onderzoek naar de fysieke en mentale gezondheid van mensen met een verstandelijke beperking. Het is belangrijk om kennis te verzamelen omdat je daarmee gezondheidsproblemen beter kunt voorkomen, opsporen en behandelen. 

Toke: “Mensen met een verstandelijke beperking worden op jongere leeftijd oud. Dat weten we door het eerste GOUD onderzoek (2008 – 2012 ). Door meer onderzoek te doen willen we beter begrijpen hoe we de gezondheid en kwaliteit van leven van mensen met een verstandelijke beperking kunnen verbeteren. Want iedereen verdient het om mee te doen in de samenleving.”

Stijn vult aan: “Cliënten hebben vaker meerdere gezondheidsproblemen. Nu we meer weten over de gezondheid en de gezondheidsproblemen werken we hard aan verbeteringen en oplossingen.” 

“Door onderzoek herkennen we gezondheidsproblemen sneller en verbetert de zorg en de kwaliteit van leven.”

Toke Piket

Van ADESS tot lichttherapie  

Dankzij de GOUD-onderzoeken zijn bijvoorbeeld landelijke richtlijnen aangepast en zijn de vragenlijst Angst en depressie (ADESS), de VB-fitscan, een beweegprogramma en de handreiking Lichttherapie ontwikkeld. Deze zijn landelijk beschikbaar.

Ook bij Abrona zie je de invloed van GOUD-onderzoeken goed terug in de dagelijkse praktijk. Toke licht toe: “We hebben speciale spreekuren voor cliënten met een hoog risico op diabetes, hoge bloeddruk en cholesterol. Daarnaast screenen we mensen op depressie met de ADESS en gebruiken we Actiwatch bij slaapproblemen. We letten ook op eiwittekort en we kijken of we het aantal geneesmiddelen van een cliënt kunnen verminderen. Lichttherapie passen we toe bij mensen met depressieve klachten en op drie locaties zijn we gestart met het beweegprogramma die we op termijn ook op andere locaties willen gaan inzetten. ”

Stijn vult aan: “Uit de eerste grote studie van GOUD,  zijn veel nieuwe onderzoeksvragen voortgekomen. Neem bijvoorbeeld mijn onderzoek naar krachttraining. We weten dat krachttraining de gezondheid voor iedereen kan verbeteren. Daarom hebben we eerst onderzocht of cliënten wel krachttraining kúnnen doen. Nu onderzoeken we of met krachtraining de gezondheid van clienten met krachttraining ook echt verbetert.

Toke: “We moeten vooral ook nadenken over hoe cliënten zelf actiever kunnen deelnemen. Bijvoorbeeld met steun van een sociaal netwerk en technologie. Hoe je dit gebruikt in het dagelijks werk is niet alleen een kwestie van geld maar vooral ook van de juiste keuzes maken.”

Een ander belangrijk onderzoek is waarom de afbouw van antipsychotica vaak zo moeizaam verloopt. Het gebruik van antipsychotica heeft veel bijwerkingen bijvoorbeeld gewichtstoename en problemen met bewegen. Stijn: “Het afbouwen verloopt moeizaam. We onderzoeken waarom dat zo is. Dit onderzoek is uniek en wordt wereldwijd gevolgd.”

Onderwijs

Om GOUD meer bekend te maken, geeft Stijn lezingen bij de opleidingen Social Work en Verpleegkunde en besteedt hij aandacht aan het onderzoek binnen de BBL-opleiding bij Abrona. Toke hierover: “Ik zou graag nog meer samenwerking zien met het onderwijs. Onderzoek moet ook onderdeel worden van de hbo- en mbo-opleidingen. Zo kan GOUD een plek zijn voor álle onderwijsinstellingen.”

“Wat dit programma zo mooi maakt, is dat de onderzoeksvragen uit de praktijk komen.”

Stijn Weterings

Nieuw onderzoek van start

Abrona, Amarant, Ipse de Bruggen en Erasmus MC voeren de komende zes jaar een nieuw onderzoeksprogramma van GOUD uit. Wat dit programma zo mooi maakt, is dat de onderzoeksvragen uit de praktijk komen. We hebben input verzameld van cliënten, hun vertegenwoordigers en zorgprofessionals. Dat deden we tijdens de cliënten- en medewerkersdag. Door naar hun verhalen te luisteren, hebben we vragen geformuleerd die in de praktijk leven. De onderzoeken gaan over hart- en vaatziekten; geriatrische kwetsbaarheid (ouderen hebben verhoogde kans op complicaties); voeding; fitheid; en wandelen tegen depressieve klachten. Ook worden hulpmiddelen ontwikkeld, bijvoorbeeld om slikproblemen te herkennen. “Een belangrijk onderdeel is het GOUD Gezondheidsonderzoek, waarbij we al sinds 2008 de gezondheid van deelnemers volgen”, zegt Toke. “Nieuw is dat nu ook jongere deelnemers vanaf 40 jaar meedoen. De leeftijd hebben we verlaagd omdat we gemerkt hebben dat er op deze leeftijd al veel gezondheidsproblemen zijn vergeleken met de rest van de bevolking.”

“Dit is ons vierde onderzoeksprogramma”, legt Stijn uit. “We hebben intussen een breder beeld over de gezondheid van cliënten maar er valt nog genoeg te onderzoeken. Waar zitten hun zorgbehoeften? Wat is haalbaar en wat werkt?”

Inspirerend  

“Het is belangrijk dat ons onderzoek goed zichtbaar blijft, dat we kennis blijven delen en dat het voor iedereen leuk en inspirerend is om eraan mee te doen”, besluit Toke. “Ook het implementatieonderzoek van GOUD is hierbij belangrijk om resultaten echt goed toe te passen in de praktijk.”

Stijn vult aan: “Ik kijk echt uit naar de resultaten van het derde GOUD-onderzoeksprogramma, die zijn bijna afgerond. Ze zullen een schat aan informatie opleveren. Wat kunnen we daarmee doen? Het is super interessant om te zien wat er gaat komen!”