Eerste 0besitaspoli voor mensen met een verstandelijke beperking

13 februari 2025

In Nederland komt obesitas bij 14% van de bevolking voor. Bij mensen met een verstandelijke beperking is dit percentage zelfs 26%. Omdat de standaardbehandeling bij obesitas niet goed aansluit bij mensen met een verstandelijke beperking, opende Abrona in oktober 2024 de eerste obesitaspoli voor deze doelgroep zodat ook zij toegang krijgen tot passende ondersteuning.  

Oorzaken obesitas

De kracht van de obesitaspoli van Abrona zit in de multidisciplinaire aanpak. Een team van specialisten met veel kennis en ervaring met volwassenen met een verstandelijke beperking werkt nauw samen om een zo goede en passend mogelijke behandeling te bieden. Het team bestaat uit een leefstijlarts, arts VG en internist, psycholoog, diëtist, fysiotherapeut en leefstijlcoach. “Bij alle cliënten binnen de obesitas-poli speelt er multiproblematiek”, vertelt Evelien. “De psycholoog kijkt daarom uitgebreid naar de psychische voorgeschiedenis en doet diagnostiek. De leefstijlarts kijkt uitvoerig naar de 7 oorzaken van obesitas. Want naast een ongezonde leefstijl, zijn er nog 6 andere factoren die een rol kunnen spelen bij overgewicht, namelijk: sociaal-economische en psychische problemen, medicatiegebruik, hormonale disbalans, een verstoring van de hypothalamus -een belangrijk aansturingsgebied in ons brein- en genetische factoren.”

“We kijken naar de onderliggende oorzaken van iemands overgewicht”

Evelien Hoving, leefstijlarts

Multidisciplinaire aanpak

“Als we de oorzaken goed in beeld hebben, kunnen we heel gericht kijken welke discipline we binnen de obesitaspoli specifiek kunnen inzetten voor behandeling”, vervolgt Evelien. “De ene keer ligt de nadruk meer op psychologische behandeling, de andere keer meer op fysiotherapie of diëtiek. Soms zijn ook alle disciplines nodig om iemand zo goed mogelijk te kunnen behandelen. Dit kan ook veranderen tijdens het traject omdat een cliënt bepaalde doelen al heeft gehaald. De doelen evalueren we tijdens een multidisciplinair overleg waar ook de persoonlijk begeleiders en gedragsdeskundigen van de woning bij aansluiten. Die samenwerking vinden we heel erg belangrijk omdat de cliënt hen heel vaak ziet.”

Leefstijlcoach

De leefstijlcoach heeft een heel cruciale rol binnen het obesitasteam. Evelien: “Zij hebben wekelijks contact met de cliënt. Ook spreken ze laagdrempelig de begeleiders op woongroepen. De leefstijlcoach maakt samen met de client steeds nieuwe doelen. Iedere client heeft hierdoor een individuele behandeling die aansluit bij zijn wensen. Dat werkt enthousiasmerend. Daarnaast ondersteunt de leefstijlcoach niet alleen de cliënt, maar ook hun sociale netwerk, zoals begeleiders en familie.“

Kleine stappen, grote impact

In de praktijk zie je hoe kleine aanpassingen al een groot verschil kunnen maken. Een bijzonder voorbeeld is dat van een cliënte die veel was aangekomen. “Een begeleider hield haar eetpatroon in de gaten en merkte op dat ze 32 suikerklontjes per dag gebruikte”, vertelt Evelien. “Dat is nu langzaam teruggebracht naar nul. Ook had ze een elektrische driewieler gekregen, waardoor ze minder beweging kreeg. Samen met haar leefstijlcoach en persoonlijk begeleider en verwanten hebben we gekeken of ze thuis op een hometrainer kan gaan bewegen. Daar is ze erg blij mee. Dat zijn prachtige stappen die op de lange termijn mooie resultaten gaan geven.”

Een ander mooi voorbeeld is dat van een cliënte die worstelde met impulsaankopen. Evelien: “Ze gaf haar weekbudget uit aan ongezond eten, terwijl ze heel graag wilde sparen voor een vakantie. Het lukte mij maar niet om hier samen met haar verandering in te krijgen. Tijdens een ethisch beraad* waar haar bewindvoerder ook aanwezig was, stelde hij voor haar budget te halveren, zodat ze kon sparen voor haar vakantie. Dit soort oplossingen ontstaan vaak doordat we met alle betrokkenen samen kijken naar wat écht belangrijk is voor iemand.”

Samenwerking voor blijvende verandering

Het traject bijde obesitaspoli is intensief en vraagt veel van cliënten én hun netwerk. “Cliënten hebben afspraken met hun leefstijlcoach, fysiotherapeut en andere specialisten,” legt Evelien uit. “We vragen ze soms om dingen te laten of hun week anders in te delen. Ook voor begeleiders kan dit uitdagend zijn, omdat zij een belangrijke rol spelen in het ondersteunen van gezonde keuzes.” Toch is deze samenwerking cruciaal volgens Jeannette: “We zien dat wanneer begeleiders en families betrokken zijn, cliënten veel meer succes ervaren. Ook in de woonomgeving ontstaat vaak een preventief effect. Als één cliënt gezonder gaat eten, wordt dat vaak doorgevoerd voor alle bewoners. Die cultuuromslag is gaandeweg al bezig binnen Abrona. Zo zijn er al steeds meer woonvoorzieningen die doordeweeks geen toetjes meer hebben en bij de koffie fruit doen in plaats van koek. Dat zijn fantastische stappen die 10 jaar geleden waarschijnlijk ondenkbaar waren. We hopen dat deze cultuuromslag zich gaat uitbreiden naar alle woonvoorzieningen, dagbestedingsplekken en verwanten.”